Hanefî mezhebinin kurucusu İmâm-ı Âzam Ebû Hanîfe kimdir? Hayatı, hocaları, ilmî katkıları ve ehl-i sünnet üzerindeki etkisi…
Hanefî Mezhebinin Kurucusu
İmâm-ı Âzam Ebû Hanîfe, Ehl-i Sünnet'in amelî mezheplerinden biri olan Hanefî mezhebinin kurucusudur. Asıl ismi Numan bin Sâbit olan bu büyük İslam âlimi, hicrî 80 (milâdî 699) yılında doğmuş ve hicrî 150 (milâdî 767) yılında Bağdat’ta şehid edilmiştir.
Babası Sâbit, Hazret-i Ali (r.a.) ile görüşmüş, onun hayır duasını almıştır. Böylece, soy olarak da feyizli bir nesilden gelmiştir.
İlmi Yolculuğu ve Üstatları
İmâm-ı Âzam, sahabeden Enes bin Mâlik başta olmak üzere beş sahabeyi görme şerefine nail olmuştur. Ehl-i Beyt büyüklerinden Zeyd bin Ali ve Muhammed Bâkır’dan ilim öğrenmiştir. Tasavvuf alanında ise Câfer-i Sâdık’tan feyz almış, zühd ve takvada yüksek mertebelere ulaşmıştır.
Fıkıh ilmini Hammâd bin Ebî Süleyman’dan tahsil etmiş ve 28 yıl boyunca onun ilmî halkasında bulunmuştur. Ayrıca İmam Şa‘bî'den kelâm ve münazara ilmini çok iyi derecede öğrenmiştir.
Fıkıh ve Ehl-i Sünnet Mücadelesi
İmâm-ı Âzam, yalnızca fıkıh ilminde değil, aynı zamanda Ehl-i Sünnet akaidini korumak için büyük mücadeleler vermiştir. Dehrîler, Şiîler, Mu’tezilîler gibi batıl fırkalarla ilmi münazaralar yapmış ve ehl-i sünnet çizgisini savunmuştur.
Kelâm, fıkıh, hadis, tefsir gibi ilimleri sistemleştirmiş ve bu alanlarda temel kaideleri belirlemiştir.
Ders Halkaları ve Yöntemi
Kûfe Camii’nde verdiği derslerde zaman zaman 1000’e yakın talebesi olurdu. Bir meseleye dair hüküm verdiğinde bunu talebeleriyle istişare ederdi. Hepsi muvafakat ederse, “Elhamdülillah” diyerek, “Bunu yazınız!” derdi. Bu şura usulü, mezhebin sağlam temeller üzerine oturmasını sağlamıştır.
Hanefî Mezhebinin Yayılışı
Hanefî mezhebi, özellikle Abbâsîler ve Osmanlı Devleti dönemlerinde geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. Bugün İslam dünyasında Müslümanların yaklaşık dörtte üçü Hanefî mezhebine mensuptur. Diğer mezheplerde olan Müslümanlarla da pek çok ortak noktaya sahiptir.
Rahmetle Yâd Ediyoruz
İmâm-ı Âzam Ebû Hanîfe, sadece bir mezhep imamı değil; aynı zamanda zamanının en güçlü ilim ve ahlâk önderlerinden biridir. Onun ilmi, bugün de milyonlarca Müslümanın hayatına yön vermeye devam etmektedir.
Allah kendisine rahmet eylesin.
